Ένα Κείμενο Για Τις Αυτοκτονίες

Τον τελευταίο χρόνο αυξήθηκαν κατά πολύ οι αυτοκτονίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Με αφορμή τα χθεσινά, αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σου διάφορες σκέψεις μου σχετικά με την αυτοκτονία και την ηθική αξία της. Επειδή είναι λεπτό το ζήτημα, υπόσχομαι να μην το διακωμωδήσω, παρόλα αυτά, θα είμαι όσο πιο ειλικρινής μπορώ.

Όταν ήμουν στο 2^ο έτος του πανεπιστημίου, διέμενα σε μια εστία μαζί με άλλους 1000 φοιτητές. Μια μέρα βρήκαμε όλοι μας συγκλονισμένοι μια ανακοίνωση που έλεγε ότι ένα κοριτσάκι από το Block A, αυτοκτόνησε. Έκανε το σεντόνι της μια θηλιά και κρεμάστηκε από το χερούλι της πόρτας του δωματίου της (απορίας άξιο πως τα κατάφερε, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας). Η αιτία ήταν μια ερωτική απογοήτευση. Άφησε και γράμμα που εξηγούσε πόσο στεναχωρημένη ήταν που την χώρισε ο γκόμενος. Οι Εγγλέζοι άναψαν κεράκια έξω από το Block A, ένας Πρύτανης ήρθε και άφησε λουλούδια λέγοντας “rest in peace” κι εγώ σκέφτηκα «πόσο ηλίθια πρέπει να είναι κάποια, να αυτοκτονήσει για έναν γκόμενο».

Θεωρώ τη ζωή ως το υπέρτατο αγαθό. Και ως υπέρτατο αγαθό, οφείλεις να το σέβεσαι και να το αξιοποιείς σωστά για το καλό του συνόλου. Αποδέχομαι το νομικό δικαίωμα του καθενός μας να διαχειριστεί όπως θέλει τη ζωή του ακόμα και να την παύσει, αλλά από ηθικής πλευράς πιστεύω ότι ουδείς νομιμοποιείται να πράξει κάτι τέτοιο. Η αυτοκτονία είναι κατά τη γνώμη μου το ίδιο σοβαρή με τον φόνο. Το ότι σκοτώνεις τον εαυτό σου δεν σε διαφοροποιεί από το να σκοτώσεις κάποιον άλλον. Απλώς στην περίπτωση της αυτοκτονίας δεν πληρώνεις τις συνέπειες της πράξης σου στην κοινωνία των ζωντανών.

Οι άνθρωποι δεν είμαστε ζώα, ούτε πράγματα. Είμαστε έλλογα όντα και έχουμε απόλυτη αξία και όχι σχετική όπως τα άψυχα αντικείμενα. Έχουμε καθήκον να διαφυλάττουμε και να εξελίσσουμε την αξία μας στο όνομα της προόδου, της εξέλιξης του είδους, των τεχνών και των επιστημών. Η προσφορά μας πρέπει να επιμηκύνεται όσο γίνεται, κι όχι να τερματίζεται διά τον οποιονδήποτε λόγο. Δες τον τρόπο που οι ασθενείς αντιμετωπίζουν τις ανίατες ασθένειές τους. Ουδείς άρρωστος σταματά να παίρνει τα φάρμακά του. Γιατί; Για να μην πεθάνει και να συνεχίσει να προσφέρει στο σύνολο. Ακόμα και όταν κάποιος είναι στα τελευταία του, το παλεύει. Δεν ξέρω κανέναν που σταματά να ελπίζει και λέει στον γιατρό «σταμάτα την αγωγή, φώναξέ μου έναν παπά να τελειώνουμε»…

Αντιλαμβάνομαι, βέβαια, ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες αντοχές και ότι ο καθείς έχει δικαίωμα να επιλέξει πότε θα τελειώσει το μαρτύριό του. Αλλά υπάρχουν διαβαθμίσεις. Δεν μπορώ να αποδεχτώ ότι είναι το ίδιο μαρτύριο να είσαι φυτό στο κρεβάτι, με το «μαρτύριο» να σε παρατήσει ο γκόμενος. Όπως ούτε μπορώ να δεχτώ ότι αποτελεί «μαρτύριο» το να έχεις χρέη.

Ειδικά το τελευταίο, με εξοργίζει. Το να αυτοκτονείς επειδή έχεις χρέη, είναι η απόλυτη παραίτηση. Χώρια που το βρίσκω και εγωιστικό. Διότι με το να αυτοκτονείς λόγω χρεών, δεν απαλλάσσεσαι αυτών, απλώς τα φορτώνεις στα παιδιά σου που τα κληρονομούν. Είναι σαν να τους λες «τέκνα μου, εγώ κουράστηκα να χάνω τον ύπνο μου εξ αιτίας των δόσεων που δεν μπορώ να ξεπληρώσω, άντε γεια, βρείτε τρόπο να τα μπαλώσετε εσείς!» Κατ’ εμέ, είναι το χειρότερο παράδειγμα προς μίμηση που μπορείς να δώσεις στα παιδιά σου.

Τώρα θα μου πεις, όποιος είναι έξω απ’ το χορό πολλά τραγούδια λέει, και ότι αν ζούσα κι εγώ στην Ελλάδα που ο κόσμος έχει έρθει πάνω κάτω ή αλλού, μπορεί να μην τα έγραφα όλα αυτά εκ του ασφαλούς. Ίσως. Αλλά όπως και να ‘χει, εξακολουθώ να θεωρώ την αυτοκτονία μη λύση. Η λύση είναι να παλεύεις να αλλάξεις τη μοίρα σου. Όχι να την αποδέχεσαι. Και αν ο Έλληνας θέλει να αλλάξει, ας το αποδείξει στις επερχόμενες εκλογές, ή τέλος πάντων ας επαναστατήσει με όλα τα δυνατά μέσα. Ακόμα και με τη βία. Βιάστε τους πολιτικούς. Όχι τους εαυτούς σας. Χθες, ο κύριος που αυτοκτόνησε στο Σύνταγμα καταχειροκροτήθηκε. Με το μπαρδόν, αλλά όσο συγκλονιστικός, λυπηρός και συγκινητικός κι αν ήταν ο θάνατός του (κι εγώ βούρκωσα όταν διάβασα το μήνυμα που άφησε πίσω του), η πράξη του δεν ήταν για χειροκρότημα.

Ίσως τον χειροκρότησαν για τη σκηνοθεσία της πράξης του, που είχε πολιτική προέκταση. Αλλά γιατί κανείς δεν χειροκρότησε και τον Κύπριο που αυτοκτόνησε χθες μέσα στο αυτοκίνητό του, στα μουλωχτά για τους ίδιους λόγους; Επειδή δεν ήταν θεαματική η αποχώρησή του; Επειδή δεν άφησε γράμμα με συγκινητικό περιεχόμενο; Επειδή ήταν μπανάλ ο τόπος που επέλεξε να αυτοκτονήσει (όσο να ‘ναι άλλη αίγλη έχει το Σύνταγμα κι άλλη το σαραβαλάκι που πληρώνεις με leasing).

Η αυτοκτονία δεν πρέπει να επιβραβεύεται. Κατ’ εμέ, δεν θα έπρεπε καν να προβάλλεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, για να μην ηρωοποιείται ως πράξη και να μην βρίσκει μιμητές. Μόνο όσοι πέφτουν μάχιμοι για το κοινό καλό αξίζουν μνείας και ηρωοποίησης. Όχι όσοι παραδίνονται.