Musicophilia

Διακόπτουμε την κανονική ροή του Δελτίου μας για να σας μιλήσω για το βιβλίο το οποίο διαβάζω αυτές τις μέρες και με το οποίο έχω πωρωθεί τα μάλα. Πρόκειται για το «Μουσικοφιλία» του Όλιβερ Σακς, διακεκριμένου νευρολόγου ο οποίος, μακαρίστηκε το 2015 αλλά ευτυχώς πρόλαβε και έγραψε πριν μερικά βιβλία με διάφορες αναλύσεις σπάνιων νευρολογικών παθήσεων και εξιστορήσεις ευτράπελων από διάφορους ασθενείς του.

Στο βιβλίο εξηγούνται πολλές νευρολογικές και εγκεφαλικές παθήσεις οι οποίες προκαλούν «κόλλημα» σε συγκεκριμένο μουσικά θέματα και τραγούδια. Το γνωστό και ενοχλητικό ρεφραίν της διαφήμισης που δεν σε αφήνει να κοιμηθείς. Αναλύει ιστορίες ανθρώπων που τους χτύπησε κεραυνός και εν μία νυχτί άρχισαν να συνθέτουν μουσική χωρίς να έχουν προηγουμένως καμία μουσική γνώση ή μουσικό υπόβαθρο. Μιλάει για ασθενείς που στα καλά του καθουμένου άρχισαν να ακούνε ένα συγκεκριμένο μουσικό θέμα μέσα στο κεφάλι τους και το οποίο δεν σταμάτησε ποτέ. Έμαθαν να ζουν με αυτό. Ή άλλοι κατάφεραν να το μειώσουν κάνοντας συγκεκριμένες δραστηριότητες (διάβασμα, χαρτοπαιξία), αλλά μόνο για λίγο. Ύστερα επέστρεφαν δριμύτερα τα κλαμπατσίμπαλα. 

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ιστορίες. Ναι, δεν θα τα καταλάβετε όλα, αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός. Δεν πάτε για γιατροί. Ούτε για πτυχίο. Θα εξερευνήσετε όμως τα άδυτα της ψυχής και του μυαλού και θα μάθετε πράγματα σχετικά με τη μουσική και το πώς αυτή εντυπώνεται στο μυαλό σας και τα οποία ίσως να σας απασχόλησαν κατά τη διάρκεια μίας ακρόασης.

Εντυπωσιάστηκα στην αναφορά ενός πειράματος που έγινε πριν κάποια χρόνια όπου μάζεψαν 100 άτομα σε μία αίθουσα και τους είπαν ότι έπρεπε να συγκεντρωθούν και να ακούσουν για τρία λεπτά τα «Λευκά Χριστούγεννα». Ο δίσκος δεν έπαιξε ποτέ, επίτηδες. Κι όμως κάποιοι εκ των παρευρισκόμενων δήλωναν ότι άκουσαν κανονικότατα το τραγούδι. Και αυτό γιατί ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να «διηγείται» μία μελωδία όταν αυτή είναι αρκετά γνωστή σε βαθμό που ο άνθρωπος νομίζει ότι όντως άκουσε ολόκληρο το τραγούδι.

Είμαι άνθρωπος που ζει με τη μουσική, (ακούω με κάθε ευκαιρία δίσκους ολόκληρους, πολλές φορές στήνοντας δικό μου θεματικό γλέντι ανάλογα τη διάθεση, την εποχή, την επέτειο, κτλ) και έχω διαγνώσει ότι αυτή η διαδικασία εκτός του ότι μου φτιάχνει τη διάθεση, με γιατρεύει κιόλας. Πολλές φορές μου περνά ο πονοκέφαλος ακούγοντας 10 λεπτά απαλή μουσική, ενώ τα Panadol στο μεταξύ δεν ωφέλησαν το παραμικρό. Είμαι άνθρωπος που ακούγοντας μουσική ηρεμώ, πολλές φορές νιώθω ότι πετώ από τη χαρά που αισθάνομαι εκείνη την ώρα. Όποτε η ένταση στο σπίτι ανεβαίνει, ειδικά αυτές τις μέρες του εγκλεισμού, 15 λεπτά ακρόασης αγαπημένης μουσικής με κάνουν άλλο άνθρωπο. Κλείνομαι στη σοφίτα, ρίχνω δυο ζεμπεκιές και κατεβαίνω κάτω άλλος άνθρωπος. Με βλέπουν και απορούν πως από μίστερ Χάιντ ξανάγινα δόκτωρ Τζέκιλ, και πάλι. Όταν αισθάνομαι απογοητευμένος πράττω το ίδιο. Δέκα λεπτά με τραγούδια απολυμαίνουν το σύμπαν. Επί νεανικών, ερωτικών απογοητεύσεων, ειδικά, οι μουσικές μου πάντα με έσωζαν, με εκτόνωναν, με αναζωογονούσαν.

(Σήμερα, έπλυνα όλα τα πιάτα, απολύμανα τους πάγκους, σκούπισα όλη την κουζίνα πλακάκι-πλακάκι, μετά σφουγγάρισα, και δεν γκρίνιαξα δευτερόλεπτο. Έβαλα να ακούω έναν δίσκο κατά τη διάρκεια και δεν ήθελα να τελειώσω το καθάρισμα. Μετά, όταν βγήκα στον κήπο να κλαδέψω και δεν μπορούσα να έχω μουσική υπόκρουση, βλαστημούσα σε κάθε ψαλιδιά που έκανα!)

Αυτά μπορεί να ακούγονται αυτονόητα σε πολλούς από εμάς, κι όμως έχω γνωρίσει άπειρο κόσμο του οποίου η μουσική δεν του λέει τίποτα. Κάποτε μία κοπέλα μου είπε ότι δεν έχει αγαπημένο τραγούδι επειδή δεν της άρεσε να ακούει μουσική. Κάποια άλλη δεν μπορούσε να μου πει ένα τοπ3 από αγαπημένα συγκροτήματα ή δίσκους, ενώ κάποια άλλη μου είχε πει ότι προτιμά να ακούει ήχους της φύσης παρά μουσική. Εξωγήινοι! Στο βιβλίο γίνεται αναφορά και σε τέτοιους. Δεν εννοώ εξωγήινους. Εννοώ ανθρώπους άμουσους. Που μία μουσική τους είναι περισσότερο εκνευριστική, όπως ο ήχος ενός φορτηγού, ενός αεροπλάνου, και δεν τους προξενεί καμία συναισθηματική φόρτιση ή απόλαυση.

Ε, αν δεν είστε σαν αυτούς και σας απασχολεί η επίδραση της μουσικής πέραν της προφανούς της χρήσης, αυτό είναι το ιδανικό βιβλίο για να περάσετε τις υπόλοιπες μέρες στην καραντίνα. Εγώ ενθουσιάστηκα, και να φανταστείτε ότι μόνο 90 σελίδες διάβασα, ευτυχώς έχω ακόμα 400!

ΜΟΥΣΙΚΟΦΙΛΙΑ

OLIVER SACKS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Υ.Γ. Ξέχασα να σας πω ότι, το καλοκαίρι η Pixar θα βγάλει μία κανούρια ταινία με τίτλο Soul από τους ίδιους δημιουργούς που σχεδίασαν Τα Μυαλά Που Κουβαλάς το 2015, και η οποία θα πραγματεύεται ακριβώς τα παραπάνω. Τη διαδικασία της έμπνευσης, το πώς κολλά μία μελωδία στο μυαλό σου, το πώς δραπετεύεις απ' αυτήν, το πώς γράφεται το σουξέ. Αν ζούμε, θα πάμε να τη δούμε.