Δευτέρα, Φεβρουαρίου 22, 2021

Γεροντική Άνοια

Η υπέροχη γιαγιάκα μου, αυτή που μου χάρισε όλες εκείνες τις κασέτες VHS τις οποίες ψηφιοποιώ κατά καιρούς και σας τα πρήζω, πάσχει πλέον από άνια. Ή από αλτσχαϊμερ αν προτιμάτε. Είναι το ίδιο πράγμα. Ευτυχώς ακόμα μας αναγνωρίζει και θυμάται ποιοι είμαστε, μπορεί και κάνει μπάνιο, πάει τουαλέτα και τα συναφή, αλλά η μνήμη της έχει τεράστια προβλήματα, δεν θυμάται καμία πληροφορία για πάνω από 1-2 δευτερόλεπτα. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορεί να συγκρατήσει τίποτα από όσα της λέμε και μας τηλεφωνά κάθε 2-3 λεπτά για να επιβεβαιώσει ό, τι της είπαμε.

Έχουμε φτάσει στα όριά μας οικογενειακώς. Η γιαγιά μου τηλεφωνεί καμιά 30αριά φορές στη μάνα μου καθημερινά για να τη ρωτήσει το ίδιο πράγμα, κι άλλες τόσες τηλεφωνεί στον θείο μου. Συνήθως τους ρωτά «πού είναι τα λεφτά μου», «ποιος μου τα πήρε;» ή «τι ώρα θα έρθετε να με πάρετε για να πάμε στο τάδε μέρος». Έχει να βγει από το σπίτι μήνες, αλλά δεν το θυμάται. Καθημερινά τηλεφωνά και ρωτά τι ώρα θα περάσουν να πάνε στην τράπεζα, στο κομμωτήριο, κτλ. Εν τω μεταξύ μένει μαζί της μία κοπέλα από το Νεπάλ, η οποία την προσέχει, αλλά απηύδησε κι αυτή να απαντά στα ίδια και τα ίδια και έτσι την αφήνει να παραμιλά μόνη της.

Έχω μπει και εγώ στο παιχνίδι. Όταν η γιαγιά μου τηλεφωνεί για 50η φορά, η μάνα μου και ο θείος μου σταματούν για λίγο να της σηκώνουν το τηλέφωνο γιατί φτάνουν στο αμήν. Η γιαγιά μου τότε θυμάται ότι έχει και εμένα στον κόσμο και αρχίζει να με παίρνει να με ρωτήσει γιατί δεν της απαντά κανένας το τηλέφωνο. «Το κινητό της μάνας σου είναι το τάδε; Το κινητό του γιου μου είναι το τάδε;» Τα επιβεβαιώνω και κλείνει. Ξαναπαίρνει δυο λεπτά μετά να μου πει «δεν μου απαντούν, μήπως άλλαξαν αριθμό;» Της εξηγώ ότι ίσως κάνουν κάποια δουλειά και δεν μπορούν να απαντήσουν αλλά δεν πτοείται λεπτό.  «Μα τους παίρνω συνέχεια και δεν απαντούν! Πάρτους, Χρίστο μου, να δούμε μην τυχόν έπαθαν κάτι!» Της εξηγώ ότι ίσως αυτό να είναι το πρόβλημα, το ότι τηλεφωνεί συνέχεια αλλά δεν καταλαβαίνει. Δεν θυμάται ότι τηλεφωνεί συνέχεια.

Σήμερα από το πρωί μου τηλεφώνησε 15 φορές για να μου πει ότι έχασε τα λεφτά της και πρέπει να πάει στην τράπεζα επειγόντως να τραβήξει μετρητά γιατί έρχονται, τάχα μου, Χριστούγεννα και πρέπει να μας κάνει δώρα! Δεν μπήκα στη διαδικασία να της εξηγήσω τι μήνα έχουμε, ούτε πως δεν έχει πια χρήματα στην τράπεζα, ούτε πως μεγαλώσαμε και δεν θέλουμε δώρα. Της έλεγα συνέχεια «εντάξει γιαγιά μου, μην αγχώνεσαι είναι όλα υπό έλεγχο, ξάπλωσε και δες τηλεόραση!» Την κατεύναζα για λίγο, ηρεμούσε και το κλείναμε, αλλά πέντε λεπτά μετά μου ξανατηλεφωνούσε για τον ίδιο λόγο. «Δεν έχω λεφτά εδώ και πρέπει να πάω να σας αγοράσω δώρα για τα Χριστούγεννα!» Κάθε φορά με το ίδιο άγχος χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι αυτή η στιχομυθία επαναλήφθηκε πολλές φορές μέσα σε 10 λεπτά.

Μπαίνω πολύ συχνά σε πειρασμό να την μπλοκάρω κι εγώ και να βρω την ησυχία μου, αλλά φοβάμαι τις τύψεις που θα νιώθω μετά. Κάθε φορά που παίρνει σκέφτομαι «κι αν είναι η τελευταία;» Τι κοστίζει να της απαντήσεις να της πεις το ποίημα; Ούτε ένα λεπτό δεν θα μου πάρει. Το κάνω. Νευριάζω, κουράζομαι κι εγώ, φυσώ και ξεφυσώ αλλά το απαντώ και επαναλαμβάνω το κατεβατό πριν καν με ρωτήσει. «Γιαγιά μου, είναι όλα υπό έλεγχο, μην αγχώνεσαι, ξάπλωσε και δες τηλεόραση!»

Θυμάμαι μια ιστορία.

Όταν ήμουν 4-5 χρονών, οι γονείς μου με έμαθαν να παίρνω στο τηλέφωνο τη γιαγιά μου. Είχαμε σταθερό τηλέφωνο με σύρμα και  κουμπιά, και όχι με καντράν. Ήταν πιο εύκολο να απομνημονεύσω τα νούμερα. Εκείνο το βράδυ που έμαθα τον 6ψηφιο αριθμό της γιαγιάς μου νομίζω της τηλεφώνησα απανωτά 150 φορές! Της έλεγα «γεια σου γιαγιά» και της το έκλεινα. Και φτου κι απ’ την αρχή. Θυμάμαι ότι μου το απαντούσε κάθε φορά, και ούτε μια φορά δεν έδειξε στον τόνο της φωνής της να κουράζεται, ή να χάνει τον ενθουσιασμό της που με άκουγε. Οι γονείς μου που ήταν παρόντες είχαν κουραστεί και έδειχναν δυσφορία. Μου έλεγαν «φτάνει», «άσε την να κοιμηθεί, είναι 8:00 το βράδυ, πήγαινε και εσύ για ύπνο και της τηλεφωνείς αύριο πάλι» αλλά εγώ απτόητος. Και η γιαγιά μου, επίσης, δεν είπε το παραμικρό. Σκεφτείτε κιόλας ότι δεν είχε καν τηλέφωνο στο δωμάτιό της, σηκωνόταν από το κρεβάτι για να το απαντήσει αν και εικάζω ότι στεκόταν από πάνω και το απαντούσε επιμελώς ώσπου να βαρεθώ. Το θυμάμαι πεντακάθαρα όλο το περιστατικό.

Αυτό σκέφτομαι. Και γι’ αυτό της το απαντώ ανελλιπώς. Σφίγγομαι αλλά το κάνω και προσπαθώ να μην δείχνω δυσφορία. Γιατί, γιαγιά μου, δυστυχώς, ανταλλάξαμε θέση, και σου χρωστώ τον ενθουσιασμό που μου έδειχνες!

Αυτά.


6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

👍❤️

Unknown είπε...

Συγκινήθηκα. Να της το απαντάς. Δεν θυμάμαι που την γνώρισα τη γιαγιά σου, αλλά θυμάμαι πόσο αριστοκρατική μου είχε φανεί.
Γουρουνέλλα

Ανώνυμος είπε...

Διαβάζω το blog σου από τις πρώτες αναρτήσεις σου και σε νιώθω σαν τον παρέα μου. Απολογούμαι για τις αγγλικές λέξεις που θα γράψω μα είναι δεύτερη μου γλώσσα η Ελληνική. Θέλω όμως να προσπαθήσω να σου προτείνω μερικές στρατηγικές που ίσως βοηθήσουν εσάς σαν οικογένεια (και την κοπέλα από το Νεπάλ που την φροντίζει την γιαγιά) αλλά και την γιαγιά σου.
Συγκινήθηκα πάρα πολύ για όσα έγραψες στο τέλος. Ο παππούς, η γιαγιά μου είχαν αλτσχαϊμερ, δουλεύω με άτομα που έχουν αλτσχαϊμερ. Δοκίμασε τα πιο κάτω
Όταν τηλεφωνά και γίνεται εμμονική με κάτι διότι ξεχνά πρώτα διαβεβαίωσε την να νιώθει safe και μετά κάνε employ την τακτική του distraction. Δηλαδή, «έχεις τα λεφτά σου γιαγιά στην τράπεζα και σαν κυρία πληρώνονται όλες σου οι υποχρεώσεις. Οποτε θές να πάμε» και αμέσως μετά « Γιαγιά, πως λέγανε το ταδε τραγούδι που μου τραγουδούσες?» και κάνε πως τάχα προσπαθείς να θυμηθείς και ασε την να του στους πεί τους στοίχους. Μερικοί ακόμη αντιπερισπασμοί είναι οι ακόλουθοι: “ Γιαγιά, ήταν ωράια η Αίγυπτος (χώρες τις οποίες επισκέφθηκε και θυμάται) όταν πήγες?Διάβασα κάτι και θυμήθηκα ότι η γιαγιά μου πήγε! Είδες τις πυραμίδες?»
«γιαγιά, είχες δεί ποτέ την Καρέζη στο θέατρο?», «γιαγιά, η βουγιουκλάκη ήταν παντρεμένη με τον αλεξανδράκη?»
Kάνε ερωτήσεις σχετικές με αυτά που γνωρίζεις πως την ενδιαφέρουν, της αρέσουν, βασισμένες πάντα σε παλιές της εμπειρίες και μνήμες. Ετσι ώστε να πιαστεί από την δική σου κουβέντα και να ξεχάσει αυτό που την έκανε ανήσυχη. O κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Οι οικείοι της γνωρίζετε τον ανθρωπό σας καλύτερα από τον οποιονδήποτε, οπότε θα ξέρετε τι θυμάται, τι της άρεσε κτλ
Επίσης μπορείς να φτιάξεις μια playlist με τραγούδια αγαπημένα της και να λές στην κοπέλα που την φροντίζει όταν την βλέπει να είναι ανήσυχη να της βάζει τα τραγούδια για να της αποσπάσει την προσοχή.
Φτιάξε ένα κουτί με αγαπημένες φωτογραφίες της, από τα ταξίδια της, προσπάθησε να μην εμφανίζονται πρόσωπα τα οποία έχουν «φύγει» για να μην ρωτά πού είναι τώρα αυτά τα άτομα, για να μην δίνεις την πληροφορία πως «έφυγαν» με αποτέλεσμα να πενθεί κάθε φορά που θα το ακούει. Φωτογραφίες από το πατρικό της, ταξίδια, βαφτίσεις. Μόλις είναι ανήσυχη, η κοπέλα μπορεί να βγάλει το κουτί και να την δείξει πχ μια φωτογραφία που ήταν ντυμένη νύμφη και να τη ρωτήσει «γιαγιά εσύ είσαι? Πολύ όμορφή!» και να ασχολήθούν με τις φωτογραφίες.
Στον βιβλιοπωλείο Αγρότη, στο section των παιδικών βιβλίων υπάρχουν βιβλία δραστηριοτήτων για παιδιά. Διάλεξε αυτά που έχουν απλά μαθηματικά, τελίες για να τις ενώσεις με μια γραμμή κτλ και δοκίμασε να δείς αν την ενδιαφέρει. Μόνη της ποτέ δεν θα το πιάσει να κάνει ασκήσεις, η κοπέλα μπορεί όμως να την βοηθά όταν είναι με γραμμές, αριθμούς κτλ. Εχω χρησιμοποιήσει πολλές φορές αυτά τα βιβλία με ανθρώπους με αλτσχαϊμερ. Αν στην αρχή αρνηθεί «διότι είναι για μωρά» ,αφήστε να περάσουν λίγες μέρες και δοκιμάστε ξανά. Δυστυχώς, οσο πιο πολύ χάνεται η μνήμη τους τόσο πιο εύκολα θα δεχτούν να δουλέψουν με τα βιβλία.

Για σένα και για όσους έχουν αγαπημένους που πάσχουν από ανία προτείνω τον πιο κάτω οδηγό. Θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίζετε διάφορες συμπεριφορές των αγαπημένων σας σε όλα τα στάδια. https://seniordaybreak.org/wp-content/uploads/sites/103/2016/12/Dementia-Training-Manual.pdf

Συγγνώμη για το μεγάλο κείμενο. Εύχομαι να σε βοηθήσουν και εσένα αλλά και όλους όσους το χρειάζονται.

Anti-Christos είπε...

Ανώνυμε σε ευχαριστώ πάρα πολύ που μπήκες στον κόπο να μου δώσεις όλες αυτές τις συμβουλές, το εκτιμώ αφάνταστα. Θα προσπαθήσω να εφαρμόσω τον αντιπερισπασμό την ώρα που πανικοβάλλεται μιας και μου ακούστηκε πολύ καλή ιδέα. Κατά τα άλλα να σου πω ότι πριν λίγο καιρό όταν ήρθε σπίτι μου, της έβαλα να δει παλιές ταινίες από τη δεκαετία του '80 και δυστυχώς δεν αναγνώρισε ούτε τον εαυτό της. Της έδειχνα τον παππού μου (σύζυγό της), τη μάνα της (την οποία πρόλαβα ακόμα κι εγώ για πολλά χρόνια), την κόρη της νεαρή, αλλά όταν την ρωτούσα "ποιοι είναι αυτοί;" μου έγνεφε αρνητικά με μια μεγάλη λύπη στο πρόσωπο. Απορώ και θεωρώ θαύμα το ότι με αναγνωρίζει ακόμα. Αλλά ναι, ο αντιπερισπασμός στο τηλέφωνο ακούστηκε ό,τι πρέπει.

Mia Petra είπε...

Ουφ, με στεναχώρησαν πολύ όσα διάβασα, ειδικά τα τηλέφωνα που έκανες εσύ στη γιαγιά σου, κι εκείνη σου απαντούσε αδιαμαρτύρητα.. Ξέρω τί εστί άνοια -είχε ο μπαμπάς μου- όμως έχει πολλές μορφές, κι ο κάθε άνθρωπος "σηκώνει διαφορετικό σταυρό".. Επίσης η μητέρα μου βαδίζει στ' αχνάρια τής γεροντικής άνοιας. Πολύ δύσκολες καταστάσεις. Δεν ξέρω, θεωρώ την μνήμη ιερή, μακάρι να μην υπήρχε (ούτε) τέτοια αρρώστια.. Καλό ξημέρωμα, φιλιά στη γιαγιά..💕

Neraida είπε...

Αυτός ο ενθουσιασμός που δείχνουμε στα παιδιά μα όχι στους ηλικιωμένους!
Να, αυτά σκέφτομαι και ανησυχώ που μεγαλώνω!
Πολύ βοηθητικές οι συμβουλές του Ανώνυμου.
Σκέφτηκα ότι μπορούν να με βοηθήσουν για στιγμές που νευριάζω με τους άλλους ή που μπορεί να πουν κάτι και να με ενοχλήσει.