Τα Μακρινά Πλην Υπέροχα '90ς

 

Ετοιμάζω ένα επετειακό βίντεο αυτές τις μέρες για τα σαραντάχρονα της Μπρέντας. Πότε ήταν 27 ετών μπουμπούκι όταν τη γνώρισα, και για πότε έφτασε τα σαράντα είναι κάτι το αχώνευτο. Όπως και να ‘χει, προκειμένου να ετοιμάσω το βίντεο μου έδωσε ένα usb με όλο το οικογενειακό τους αρχείο ψηφιοποιημένο, από τότε που γεννήθηκε μέχρι τη μέρα που τη γνώρισα. Παιδικά γενέθλια, σχολικές εκδηλώσεις, οικογενειακά πάρτι και συγκεντρώσεις, ταξίδια στο εξωτερικό, διακοπές στην Κύπρο, όλα συμπυκνωμένα εκεί μέσα. Κάθισα και τα είδα.

Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι αν δεν ταιριάζαμε δεν θα συμπεθεριάζαμε. Η ζωή της ήταν τόσο παράλληλη με τη δική μου και τα σόγια μας τόσο ίδια που θεωρώ ότι ήταν γραμμένο μια μέρα να συναντηθούμε και να σμίξουμε. Αυτό δεν είναι καινούριο. Το ήξερα και όταν τη γνώρισα, αλλά όποτε το επιβεβαιώνω, εντυπωσιάζομαι έτι περισσότερον. Θα μου πεις, οι Κύπριοι που μεγαλώνουν μέσα στην ίδια χρονική περίοδο πάνω κάτω μεγαλώνουν με τον ίδιο τρόπο. Θα συμφωνήσω. Όμως στα οικογενειακά της βίντεο βλέπω μία δόση τρέλας και ιδιαιτερότητας που μου είναι τόσο οικεία και πάντα με κάνει να σκέφτομαι ότι «δεν μπορεί να είναι τόσο σαν τη δική μου οικογένεια».

Η δεύτερη και πιο σημαντική διαπίστωση δεν είναι τόσο προσωπική. Έχει να κάνει με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την αθώα ζωή στη δεκαετία του ’90. Όπως θυμάστε, την τότε εποχή, που δεν υπήρχε το ίντερνετ, όλα κυλούσαν πιο αργά και όλα είχαν πιο αγνές προθέσεις. Χθες, έβλεπα μία ταινία από ένα οικογενειακό ταξίδι της Μπρέντας στην Πράγα. Μιάμιση ώρα ταινία, η μία ώρα, μπορεί και παραπάνω, έδειχνε τοπία, μνημεία, συντριβάνια, άμαξες, ηλιοβασιλέματα και διάφορα παλιά κτήρια σε ζουμ!

Η ανάγκη να επιστρέψεις στην Κύπρο και να φέρεις πίσω μαζί σου όση περισσότερη Τσεχία μπορούσες είναι διάχυτη στην ταινία. Σήμερα δεν υφίσταται αυτή η ανάγκη. Σήμερα αν κάποιος θέλει να δει την Πράγα μπαίνει στο Youtube, πληκτρολογεί «Prague» και όλη η πόλη ξεδιπλώνεται μπροστά του και μάλιστα σε πιο υψηλή ανάλυση και πιο κατεγραμμένη σε πιο επαγγελματικά πλάνα. Όμως τότε ήταν σημαντικό να επιστρέψεις και να πεις στους φίλους σου «έλα σπίτι μου να σου δείξω την Πράγα!» Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να γνωρίσεις μια χώρα πλην της τηλεόρασης και της προσωπικής επίσκεψης. 

Επιπλέον, τότε το φιλμ και η κασέτα είχαν συγκεκριμένη διάρκεια και μήκος. Πήγαινες στην Τσεχία ήξερες ότι είχες μαζί σου τρία φιλμ, κι ως εκ τούτου έκανες οικονομία στη φωτογραφία. Έβγαζες τα απαραίτητα. Το ίδιο και στην κινηματογράφηση. Είχες μαζί σου μία κασέτα της μίας ώρας, έπρεπε τα πλάνα να είναι υπολογισμένα και μετρημένα. Δεν είναι σαν σήμερα που η φωτογραφία και το βίντεο σβήνονται στο δευτερόλεπτο και ξαναγυρίζονται ώσπου να σου πετύχουν, επιστρέφεις με 10.000 φωτογραφίες και βίντεο, τα οποία επί της ουσίας δεν έχουν καμία συναισθηματική αξία. Είναι πολλά. Όσο πιο πολλά, τόσο πιο φθηνά. 

Ήταν εμφανείς οι αγωνίες για οπτικοακουστική οικονομία στις ταινίες που έκατσα και είδα ψες βράδυ.

Εκτός των όσων ήδη προανέφερα, ήταν διαφορετική και η ηθική μας. Είδα, ας πούμε, τον κόσμο να ποζάρει μπροστά στη κάμερα και να μιλά σοβαρά. Να εξηγεί τι βλέπουμε, να εστιάζει στον ξεναγό, και να μην υπάρχει ιδιαίτερο άππωμα. Θα μου πεις, σε κάθε εποχή μιμούμαστε την τηλεόραση της εποχής. Τότε, βλέπαμε ντοκιμαντέρ στο ΡΙΚ. Σήμερα βλέπουμε ταξιδιωτικές εκπομπές τύπου World Party όπου για να αφοράς τον τηλεθεατή δεν αρκεί να πήγες στην Πράγα. Πρέπει να μας δείξεις και -σχεδόν- τον κώλο σου. Να κάνεις κάτι ακραίο, να πηδήσεις μέσα στον ποταμό Μολδάβα και να πιάσεις δυο ψάρια με τα χέρια σου, φερ’ ειπείν. Να χορέψεις παραδοσιακό χορό με μια γριούλα σε ένα πανηγύρι και να της μάθεις να λέει «μαλάκας». Τέτοια πράγματα.

Στην ίδια ταινία είδα σε ένα πλάνο σύσσωμο το κυπριακό γκρουπ που επισκέφθηκε την Πράγα, να κατεβαίνει από το λεωφορείο. Είχε στηθεί η Μπρέντα σε μια γωνία και κατέγραφε όλους τους επιβάτες που εξέρχονταν του λεωφορείου. Όσοι έτυχε να αντιληφθούν την κάμερα που τους κατέγραφε, είτε την απέφυγαν (στα 90ς η κάμερα ήταν κάτι σαν εξωγήινος, την ένιωθαν πολύ παρεμβατική και όλοι κρύβονταν ή φώναζαν «όχι εμένα, όχι εμένα!), είτε χαμογέλασαν σεμνά και διακριτικά. Σήμερα είναι τέτοια η εξοικείωση, που άμα δούμε κάμερα, ακόμη και μία άγνωστη κάμερα, στέλνουμε φιλάκια, χαριεντιζόμαστε, σηκώνουμε το μεσαίο δάχτυλο, λέμε μια μαλακία. Ο σκοπός μας είναι να γίνουμε viral.

Τα 90ς και γενικά αυτή την αισθητική και τρόπο ζωής, τα νιώθω πολύ κοντά μου και ας έχουνε περάσει τριάντα χρόνια έκτοτε. Στο κεφάλι μου ζουν και μου είναι πολύ πρόσφατα. Χθες βράδυ συνειδητοποίησα ότι είναι πολύ μακρινά εντέλει.