Διασκεύαζετε;

 

Παρακολουθώ όλα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες με τη δήθεν «λογοκρισία» στο έργο «ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα μέρες» και τρώγομαι να τοποθετηθώ, παρόλο που ξέρω ότι έτσι θα ανοίξω τις πύλες της κολάσεως και θα προκληθεί κόλαφος, κάτι που δεν ξέρω αν το αντέχω τη δεδομένη στιγμή. Θα τα πω όμως, κι όποιον πάρει ο Χάρος.

Εντελώς ειλικρινά δεν βρίσκω τίποτε κακό στη φράση «μπορεί ένα αγόρι να αγαπήσει ένα άλλο αγόρι;» Δεν θεωρώ ότι η σεξουαλική ταυτότητα επιβάλλεται ή καλλιεργείται, ούτε πιστεύω ότι μπορεί να επηρεαστεί ο οποιοσδήποτε και να… «αλλαξοδρομήσει» εξαιτίας μιας ατάκας που μπορεί να ακούστηκε σε ένα θεατρικό έργο. Ακόμη κι αν αυτό απευθύνεται σε ανήλικους.

Εμένα το πρόβλημά μου είναι μεγαλύτερο και έχει να κάνει με την έννοια της διασκευής. Κατά τη δική μου γνώμη, η «διασκευή» ως θεατρικός όρος είναι η αρχή του προβλήματος. Θεωρώ αδιανόητο το γεγονός ότι ο σπουδαίος και τρανός Ιούλιος Βερν έλιωσε κάποτε τον κώλο του να γράψει αυτό το αριστούργημα για να έρχεται σήμερα ο κάθε Γιώργος Γεωργίου από τα Τριβίλλουρα της Κύπρου και να το «διασκευάζει!» Δεν το δέχομαι. Ο Ιούλιος Βερν έμεινε στην ιστορία επειδή ακριβώς έγραψε το έργο όπως το έγραψε. Δεν θα έπρεπε να δικαιούται κανένας να πειράξει ούτε και ένα «και», ούτε και μία τελεία από το κείμενο του.

Δεν έχει μα και μου, ούτε «ποιητικές άδειες». Ο σεβασμός στον συγγραφέα πρέπει να είναι απόλυτος. Ακόμη και Ανδρέα Κουκκίδη να ανεβάζανε και να παίζανε ένα κυπριώτικο σκετς σε μια πλατεία, το κείμενο πρέπει να ακολουθείται κατά γράμμα. Δοκιμάστε να γράψετε ένα θεατρικό κείμενο να δείτε πόσο δύσκολο είναι και ελάτε μετά να με πείσετε αν δικαιούστε εσείς να το «διασκευάζετε» ελαφρά τη καρδία. ΌΧΙ! Εγώ εδώ έγραφα κάποτε σλόγκαν για διαφημίσεις και μου γύριζε το μάτι όταν τολμούσαν να μου ζητήσουν να αλλάξω έστω και μία λέξη («-μα, είναι πολύ λόγιο το λεξιλόγιο σου, δεν θα το καταλάβουν οι Κυπραίοι», - «χέστηκα!»). Αν δεν σας αρέσει όπως γράφτηκε το θεατρικό έργο ή ακόμη κι αν  δεν μπορείτε να αντεπεξέλθετε στις επιταγές του, απλά μην το ανεβάσετε. Να γράψετε ένα δικό σας στο οποίο να μπορείτε να ανταποκριθείτε και να το περάσετε και στο κοινό όπως θέλετε. Αλλά το κείμενο αλλουνού και δη ένα κλασικό, διαχρονικό έργο δεν θα έπρεπε να έχετε το δικαίωμα να το αγγίζετε.

«Ο Γύρος Του Κόσμου Σε Ογδόντα Μέρες» είναι ένα πολύ αγαπημένο μυθιστόρημα. Το έχω αγοράσει και σε παιδική έκδοση και το διαβάζω συχνά στον γιο μου πριν τον ύπνο. Το θεωρώ αστείο να θεωρεί ο οποιοσδήποτε σκηνοθέτης ότι μπορεί να το «αναδείξει» περαιτέρω με δικές του προσθαφαιρέσεις ή ατάκες. Πόσο μάλλον όταν θέλει να προωθήσει την δική του πολιτική ατζέντα μέσα από αυτό. Και δεν εννοώ την «αγάπη» όπως αρέσκονται πια όλοι να αποκαλούν ό, τι κατεβάσει η κούτρα τους. Και οι δολοφόνοι γυναικών την αγάπη και το πάθος επικαλούνται αφότου σφάξουν τη γυναίκα τους από ζήλεια. Δεν είναι η αγάπη θέσφατο να δικαιολογεί τα πάντα.

Αν, φερ’ ειπείν, διανύαμε εποχές όπου η οικολογία θα έπρεπε να προωθείται διά νόμου, με κάθε τρόπο και μέσο, και θα έπρεπε να αλλοιώναμε κάθε θεατρικό έργο ώστε να μεταφέρει ένα οικολογικό μήνυμα, πάλι τα ίδια θα πίστευα. Δεν μας ενδιαφέρει να δούμε τις οικολογικές ανησυχίες του Φιλέα Φογκ, ούτε μας ενδιαφέρει αν σε κάθε χώρα που επισκέπτεται φυτεύει κι ένα δέντρο ή αν μαζεύει τα σκουπίδια του, ούτε αν ανακυκλώνει τα πλαστικά του, ούτε τίποτα. Εμείς πληρώσαμε ένα εισιτήριο για να δούμε τη γνωστή, γαμημένη ιστορία, όπως την οραματίστηκε ο Ιούλιος Βερν. Και αυτή η ιστορία είναι πολύ συγκεκριμένη και καταγραμμένη. Δεν μας κόφτει το πώς την είδε ο κάθε χώρκατος της Κύπρου που κλήθηκε να τη στήσει.

Δεν καταλαβαίνω τι πετυχαίνεται με αυτή την τακτική. Όταν ανεβάζεις ένα έργο ο κόσμος πάει για να δει το έργο όπως το ξέρει και όπως το έχει αγαπήσει. Δεν μας ενδιαφέρει να το δούμε από μία νέα οπτική και πρίσμα. Θέλω να δω τη Βουγιουκλάκη ξανθιά, την Άριελ κοκκινομάλλα, τη Μουλάν Κινέζα, την Τιάνα μαύρη, τον Δία Έλληνα και την Έλσα σκανδιναβή. Δεν θεωρώ ότι θα αλλάξει ο κόσμος με το να μου τα ανακατέψετε. Ούτε τα ανθρώπινα δικαιώματα θα εδραιωθούν, ούτε ο κόσμος θα αλλάξει, το πολύ πολύ να φέρει αντίθετα αποτελέσματα επειδή θα εκνευριστώ που δεν πήρα το προϊόν για το οποίο πλήρωσα και να φύγω από το θέατρο βρίζοντάς σας για τα κόμπλεξ που κουβαλάτε.

Θα μου πείτε, «έτσι είναι η τέχνη, οφείλει να είναι αμφιλεγόμενη αλλιώς δεν είναι τέχνη». Θα συμφωνούσα αν δεν τηρούνταν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Πώς θα σας φαινόταν ένας Φιλέας Φογκ ο οποίος γυρνά τον κόσμο και αρχίζει και κακίζει τα μειονεκτήματα της κάθε χώρας; Ρατσιστικό; Πώς θα σας φαινόταν ένας γύρος του κόσμου σε ογδόντα μέρες όπου ο πρωταγωνιστής κατεβαίνει σε μία αφρικανική χώρα και την αποκαλεί υπανάπτυχτη επειδή η κοινωνία της επιτρέπει τον λιθοβολισμό σε γυναίκα που απάτησε τον σύζυγό της; Ή πώς θα σας φαινόταν αν ξαφνικά σε μια πλατεία της Σαουδικής Αραβίας ο Φιλέας Φογκ αποδέχεται τη διαφορετική κουλτούρα των μουσουλμάνων οι οποίοι απαγχονίζουν σε δημόσια θέα ομοφυλόφιλους; Είναι αυτές οι εικόνες αρκετά αμφιλεγόμενες για να αποτελέσουν τέχνη;

Κατά τη γνώμη μου δεν είναι, αλλά η τέχνη πρέπει να σοκάρει, σωστά;

Για να τελειώνουμε. Δεν είστε ικανοί να κρατήσετε ισορροπίες. Ούτε αρκετά ταλαντούχοι ώστε να δικαιούστε να πειραματίζεστε με κλασικά έργα. Τα κλασικά έργα ειδικά θα έπρεπε να προσεγγίζονται με υψηλότερο βαθμό σεβασμού ως προς το πρωτότυπο και στις προθέσεις του συγγραφέα. Όχι να προσαρμόζεται πάνω σας και να θεωρείστε ίσα κι όμοια.

Όπως και να ‘χει, θεωρώ ότι κακώς σας έκοψαν εν τέλει την ατάκα και σας έκαναν ήρωες και διάσημους εν μία νυκτί. Ευτυχώς είχε έρθει από την Ελλάδα ένας περιοδεύων θίασος το περασμένο καλοκαίρι και έπαιξε το ίδιο έργο, και μάλιστα όπως το ξέραμε, και δεν χρειάστηκε να πέσουμε στην ανάγκη σας.

«Διασκευή» ημίσιημου.