Όρια

«Θέσε όρια».

Αυτή ήταν η πρώτη, και ίσως η πιο σημαντική, συμβουλή της ψυχολόγου μου όταν κάναμε συνεδρίες πριν κάποια χρόνια.

«Θέσε όρια».

Με απλά λόγια, κοινοποίησε, κάνε εμφανές μέχρι που παίρνει τον καθένα να ανακατεύεται στη ζωή σου. Πράγμα που ακούγεται απλό, κι όμως δεν είναι, ειδικά όταν πρέπει να το εφαρμόσεις σε ενήλικες.

Γιατί είναι πανεύκολο να θέσεις όρια σε έναν ανήλικο φωνάζοντάς του, τιμωρώντας τον και κόβοντάς του το παιχνίδι, αλλά τρομερά άβολο και δύσκολο όταν πρόκειται για άτομο άνω των 18 που τάχα μου ενηλικιώθηκε, κι όμως δεν ξέρει που να βάλει τελεία.

Ομολογώ ότι δεν τα καταφέρνω. Όταν γίνομαι μάρτυς συμπεριφορών που με αφήνουν μαλάκα, μένω σύξυλος και χάσκω, αποσβολώνομαι και μέχρι να αντιδράσω… πέταξε το πουλάκι. Κάθομαι και αναρωτιέμαι ύστερα γιατί ανέχτηκα αυτή τη συμπεριφορά και γιατί δεν λειτούργησαν σωστά τα αντανακλαστικά μου.

Επειδή προφανώς, αγαπητέ μου, η κοινή νοημοσύνη δεν είναι τόσο κοινή. Πρέπει συνέχεια να επαγρυπνείς και να φυλάς τα νώτα σου. Να παλεύεις για τα αυτονόητα, να διεκδικείς τα κατεχόμενα. Να μην θεωρείς τίποτα δεδομένο και να μην κάνεις «προβολές», όπως έλεγε χαρακτηριστικά η ψυχολόγος. Να μην θεωρείς, δηλαδή, ότι αυτό που θα έκανες εσύ στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα το έκαναν και οι άλλοι, προβάλλοντας τον εαυτό σου στην όλη κατάσταση.

Για παράδειγμα, ένας φίλος σου σε παίρνει τηλέφωνο σε ακατάλληλη ώρα και χωρίς να ρωτήσει εάν ενοχλεί αρχίζει να σου εξιστορεί τα παθήματά του ή τα οικογενειακά του προβλήματα και ουδόλως κόπτεται για το αν εσύ εκείνη την ώρα εργάζεσαι ή τέλος πάντων αν έχεις κάτι καλύτερο να κάνεις. Όταν εμμέσως του υποδεικνύεις ότι η ώρα είναι ακατάλληλη, αυτός αδιαφορεί και συνεχίζει, θεωρώντας ότι ως φίλος πρέπει να παρακάμψεις το σύμπαν που καίγεται και να τον ακούσεις. Αν αυτό συμβεί μία φορά στις εκατό, δεν χάλασε ο κόσμος. Αν συμβαίνει μέρα παρά μέρα, πρέπει να θέσεις το όριο. Και εφόσον ενηλικιώθηκε και δεν έμαθε τι πάει να πει λεπτότητα, τι πάει να πει τακτ, οφείλεις να του πεις κατάμουτρα ένα «μας έπρηξες τα αρχίδια», ή τέλος πάντων, αφού ξέρεις τι πάει να πει λεπτότητα και τι πάει να πει τακτ, να πεις ένα «είναι ακατάλληλη η ώρα».

Αυτό το «είναι ακατάλληλη η ώρα» εμένα δεν μου βγαίνει. Πολλές φορές δεν το γυρίζει η γλώσσα μου. Και καταντώ να υπόκειμαι όλο αυτό το στρες και το μαρτύριο, άνευ λόγου.

Δεν είναι ο φίλος μου το πρόβλημα μου. Είναι πλασματικό το παράδειγμα ούτως ή άλλως. Κι ενώ μπορώ να σου περιγράψω άπειρες ανάλογες συμπεριφορές που με ενοχλούν για να καταλάβεις τι εννοώ, στην προκειμένη δεν μπορώ, γιατί θα φωτογραφήσω πρόσωπα και καταστάσεις και θα γίνουμε μαλλιά κουβάρια.

Είναι ένδειξη ευφυΐας και υψηλού δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης να ξέρεις πού πρέπει να σταματήσεις. Είναι σχεδόν ταλέντο σπάνιο για την εποχή μας. Να ξέρεις πού σταματάς χωρίς να φέρεις τον άλλον σε δύσκολη θέση και να σου πει «Δεν σου επιτρέπω, υπερέβης τα εσκαμμένα!» Ε, εγώ, δυστυχώς έχω καταντήσει να οριοθετώ συνέχεια τα εσκαμμένα. Έχω πάρει το φτυάρι και σκάβω χαρακώματα, ανοίγω χαντάκια, ξετυλίγω συρματοπλέγματα, βάζω όρια. Λυπούμαι που αναγκάζομαι να προβώ σε τέτοιες ενέργειες, αλλά αφού δεν το καταλαβαίνεις μόνος σου, πρέπει να στο υποδείξω.

Αυτό που δεν καταφέρνω, έτι περισσότερον, είναι να σκάψω τα χαρακώματα χωρίς να γίνω αγενής. Γιατί το «δεν σου επιτρέπω, υπερέβης τα εσκαμμένα» είναι πολύ comme il faut για το στιλ μου. Δυστυχώς πιο πρόχειρο έχω το «δεν μας χέζεις». Και αυτό είναι που πρέπει να δουλέψω περαιτέρω. Τον τρόπο μου. Γιατί κι ο άλλος πιο εύκολα θα συνετιστεί όταν τον αναχαιτίσεις ευγενικά, ενώ πιο εύκολα θα κλωτσήσει με το «δεν μας χέζεις». Έλα όμως που κάνει ζέστη, είμαι μέσα στο χαράκωμα από το πρωί και σκάβω, στάζει ο ιδρώτας από πάνω μου, εγώ θέτω όρια για τα αυτονόητα και το τελευταίο πράγμα που με τρώει είναι η ευγένεια…

Οι τύποι μας μαράνανε δω μέσα!